Wednesday, July 27, 2022

क्रिएट, पब्लिश अँड फरगेट

असं म्हणतात कि "नेकी कर दरियामे डाल". चांगलं काम करा आणि विसरून जा. 

तसं आज काल जे कन्टेन्ट क्रिएटर असतात, त्यांच्यासाठी एक म्हणता येईल, "क्रिएट, पब्लिश अँड फरगेट"

ज्यांना लिहिण्याची, गाण्याची, काही सादर करण्याची, व्हिडीओ बनवण्याची आवड आहे, त्यांना ह्या गोष्टीतुन आनंद मिळतो. हल्ली इतके लोक इंटरनेटवरून मोठे झाले, त्यामुळे अनेकांना वाटतं आपणही काही तरी करून पाहावं. काही बनवुन पाहावं. 

आणि काही बनवलं कि साहजिकच ते लोकांसमोर नेण्याची उत्कंठा असते, त्यांच्याकडून काही प्रतिसादाची अपेक्षा असते. 

संगीत हि कला अशी आहे, जी आपण स्वतःसाठी सादर करू शकतो, स्वतःपुरता आनंद घेऊ शकतो. कोणी समोर नसलं तरी चालतं. 

पण ह्या इतर कला हा एक प्रकारे संवाद असतो. आपल्याला आलेले अनुभव, आपले विचार, हे लेख, कविता, ब्लॉग, वलॉग, वर्तमानपत्र, साप्ताहिक अशा कुठल्या तरी स्वरूपात मांडून आपण आपल्या वाचकांशी आणि प्रेक्षकांशी संवाद साधु पाहतो. त्या अनुभवावर काही तरी चर्चा व्हावी अशी एक सुप्त अपेक्षा असते. 

इंटरनेटवर इतका सगळा कन्टेन्ट उपलब्ध असल्यामुळे लोकांचा अटेन्शन स्पॅन फार कमी झाला आहे. एका परिच्छेदापेक्षा मोठ्या पोस्ट, एका मिनिटापेक्षा मोठा व्हिडीओ बहुतांश लोक पाहत नाहीत. 

त्यामुळे साहजिकच कन्टेन्ट बनवणाऱ्यांचा हिरमोड होतो. ज्यांची हौस पहिल्या काही दिवसात फिटते असे मग माघारी फिरतात. 

मित्रांनो, कला क्षेत्र असंच आहे. छापल्या गेलेल्या लेखांपेक्षा, पुस्तकांपेक्षा संपादक आणि प्रकाशकांनी नाकारलेले लेखक कितीतरी जास्त आहेत. 

चित्रपट, मालिका, नाटके यामधुन समोर येणाऱ्या कलावंतांपेक्षा "स्ट्रगलर" किती तरी जास्त आहेत. 

फार ग्रो झालेल्या युट्युब चॅनेल्स आणि इन्स्टा हॅन्डल्सपेक्षा फारसे पुढे न गेलेल्या क्रिएटर्सची संख्या खुप जास्त आहे. 

काही जणांकडे पाहुन आपल्याला वाटतं, "अल्लाह मेहेरबान तो गधाभी पेहेलवान". मग आपल्याला का मिळु नये असं यश?

आपल्याला हे लक्षात ठेवलं पाहिजे कि अशा लोकांनी सुद्धा कुठल्यातरी प्रकारे अनेक लोकांची मने जिंकलेली असतात. त्या लोकांचं प्रेम त्यांना मिळतं. 

त्यामुळे फक्त यातुन काहीही करून फॉलोअर्स वाढवायचे आणि पैसे कमवायचे एवढाच उद्देश ठेवुन कन्टेन्ट बनवत असाल, तर तुमचा निर्णय तुम्ही घ्या. 

हि अत्यंत वेळखाऊ गोष्ट आहे. फावल्या वेळात होईलच असं नाही. 

पण जर तुम्हाला जे काही तुम्ही करताय त्यातुन खरंच आनंद मिळत असेल तर हे सोडु नका. जमेल तसं करत रहा. 

आपल्याला काहीतरी बनवायची कला आहे, हौस आहे, मग आपण त्याचा आनंद घ्यायचा. 

माझा स्वतःचा ब्लॉग फारसा मोठा नाही आणि युट्युब चॅनेल सुद्धा फारसं मोठं नाही. तरी मला आज हे पॉसिटीव्ह थॉट्स कुटून आले? 

मी माझ्या फिलिपिन्स आणि इस्राएलच्या बिझनेस ट्रिपमध्ये जेवढा वेळ मिळाला तेवढं फिरलो आणि त्यावर व्हिडीओ बनवले. २-३ वर्षांपूर्वी. ते पब्लिश केले आणि मित्रांमध्ये शेअर केले, त्यातल्या काही जणांनी तेव्हा पाहिले, आणि मला वाटलं विषय संपला. 

पण आजही कुठून तरी दोन्ही ठिकाणचे तिथले स्थानिक लोकसुद्धा अधून मधुन या व्हिडीओज पर्यंत पोहोचतात आणि त्यांना ते आवडले अशा कमेंट करतात. 

आज मला एका इस्रायली महिलेची कमेंट मिळाली. ती महिला महाराष्ट्रात जन्मली, सहावीपर्यंत मराठी माध्यमात शिकली आणि ५५ वर्षांपूर्वी तिकडे कुटुंबासोबत स्थलांतरित झाली. 




महाराष्ट्रात पूर्वी अनेक ज्यु शेकडो वर्ष राहिले आणि इथे छान मिसळले होते. इस्राएल राष्ट्र बनल्यावर अनेक जण तिथे स्थलांतरित झाले, पण त्यांनी मराठीशी आजही नातं जपलंय. 

माझ्या व्हिडिओच्या माध्यमातून अशा एका व्यक्तीशी माझा संपर्क झाला, त्यांनी इस्राएलबद्दलचा माझा मराठी व्हिडीओ  पाहिला आणि मला मराठीत कमेंट दिली. फार आनंद झाला. 

स्बस्क्रायबर नाहीत, व्ह्यूज नाहीत म्हणुन मी व्हिडीओ बनवलाच नसता तर सांगा हा आनंद मिळाला असता का? 

त्यामुळे तुम्हाला हे करिअर करायचं असेल तर वाट्टेल ती धडपड करा आणि लक्ष्य गाठा. पण तितका वेळ, संधी, सपोर्ट सर्वांकडे असेलच असं नाही. तुम्हाला यातुन आनंद मिळत असेल तर जमेल तसं करत रहा. 

तुम्ही फक्त बनवायचा आनंद घेत राहा. कोणीही वाट चुकुन तुमच्या कन्टेन्टपर्यंत येऊ शकतं. असा आनंद कधीही तुमच्या वाट्याला येऊ शकतो. 

क्रिएट, पब्लिश अँड फरगेट

ता. क. माझा तो व्हिडीओ ज्यावरून हा विषय सुरु झाला: 



Friday, April 22, 2022

आनंद कुठे आहे?

 सोशल मीडियावरील सर्व ट्रेंडिंग गोष्टींपैकी, मला एक विशिष्ट ट्रेंड आवडतो. आनंदाची व्याख्या करणे. लोक फोटो पोस्ट करताना, व्हॉट्सॲप वर स्टेटस, किंवा इंस्टाग्राम आणि फेसबुकवर स्टोरीज टाकताना कॅप्शन लिहितात. त्यात ते त्यावेळेसचा आनंद म्हणजे काय याची शब्दात व्याख्या करण्याचा प्रयत्न करतात. 

"खूप वर्षांनंतर तुमच्या जुन्या मित्रांना भेटणे म्हणजे आनंद." 

"आनंद म्हणजे आपल्या गावी जाणे"

"आनंद म्हणजे आईच्या हातचे जेवण" 

"आनंद म्हणजे आपल्या आवडत्या लोकांसोबत वेळ घालवणे आणि तासांची गणती विसरणे"

छोट्या छोट्या गोष्टीमधला आनंद लोक व्यक्त करतात, आनंद मिळवण्याचे त्यांचे सोपे सोपे मार्ग दाखवतात म्हणुन मला हा ट्रेंड आवडतो. 


राग, दुःख, वैताग, संताप, कंटाळा यांच्यासाठी हजार कारणे सांगणे फार सोपे असते, आणि आपण त्यातच अनेकदा गुंतलेले असतो. अशावेळेस या गोष्टी लोकांना आनंदाची कारणे, ज्या गोष्टी त्यांना आनंद देतात त्या गोष्टींचा विचार करायला लावतात.


अचानक, आपल्याला आनंदी होण्याची अनेक कारणे सापडतात. जरी कधी तुम्ही एखाद्या गोष्टीबद्दल दु:खी असाल, आणि कोणाची अशी पोस्ट पाहिली तर…


एखाद्याला तो घरी जेवत असल्यामुळे किंवा तो त्याच्या जुन्या मित्राला भेटल्यामुळे किंवा त्याने त्याच्या आवडत्या फिल्म स्टारचा चित्रपट पाहिल्यामुळे त्याने आनंद व्यक्त केला असेल. मग ते वाचुन तुम्हाला कदाचित जाणवेल की तुमच्याकडेही तशी एखाद दुसरी गोष्ट होती ज्याबद्दल तुम्हाला काही विशेष वाटत नव्हतं पण इतरांना त्यातच आनंद वाटतोय. मग असं काही करून तुम्हालाही काही काळ आनंदी वाटू शकेल. 


मी कॉलेजमध्ये असताना आर्ट ऑफ लिव्हिंगमध्ये एक बेसिक कोर्स (YES+) केला होता. मी तिथे शिकलेल्या एका गोष्टीचा (अनेक चांगल्या गोष्टींपैकी) माझ्यावर खूप प्रभाव पडला. 


त्या अभ्यासक्रमाचे मार्गदर्शक दिनेश भैय्या यांनी सर्वांना विचारले, "तुम्ही कधी आनंदी व्हाल?" 


सहभागी झालेल्यांनी आपापला विचार करून त्याप्रमाणे उत्तर दिले. कुणी म्हटलं की शिक्षण पूर्ण केल्यावर आनंद होईल, तर कुणी म्हटलं नोकरी मिळाल्यावर, कुणाला मनासारखी बाईक मिळाल्यावर, वगैरे वगैरे. 


मग प्रशिक्षकांनी आमच्या निदर्शनास आणून दिले की कोणीही असे उत्तर दिले नाही की "मी आत्ता या क्षणीसुद्धा आनंदी आहे."



प्रत्येकजण आनंदी होण्यासाठी काहीतरी घडण्याची वाट पाहत होता. याचा अर्थ तुम्ही आता उदास आहात का? त्या गोष्टी होण्यापूर्वी तुम्ही आनंदी होऊ शकत नाही का? तुमचा आनंद फक्त त्या गोष्टीवर अवलंबून आहे का? डोळे उघडणारा करणारा प्रश्न होता.


जेव्हा आपण म्हणतो की जेव्हा ही अमुक एखादी गोष्ट घडेल तेव्हा मला आनंद होईल, तेव्हा ती गोष्ट होईपर्यंत आपण आपला आनंद पुढे ढकलतो. काही गोष्टींना कमी वेळ लागतो, काही गोष्टी जसे की शिक्षण, किंवा तुमच्या मुलांचे शिक्षण व्हायला वर्षेसुद्धा लागतील. आपल्याला ते सर्व करतानासुद्धा, आयुष्यात इतर गोष्टी घडत असतानासुद्धा आनंद वाटायला नको का?


मग ते अजुन समजावून सांगायला लागले.


आनंद ही एक भावना आहे. आता या क्षणी तुम्हाला आनंद वाटू शकतो. आपण काहीतरी घडण्याची प्रतीक्षा थांबविली पाहिजे. 


तुम्ही तुमच्या आनंदाला कोणत्याही अटीपासून, कोणत्याही लक्ष्यापासून मुक्त केले पाहिजे. जरी तुम्ही कशात अयशस्वी झालात, तुमचे मन दुखावले गेले, लोक दुरावले तरीही तुमच्याकडे आनंदी राहण्याचे काही ना काही कारण असेल. 


याचा अर्थ असा नाही की तुम्ही उद्दिष्टे ठरवणे किंवा एखादा लक्ष्य ठेवणे थांबवा. तुमच्याकडे काही तरी लक्ष्य असलेच पाहिजे आणि ते मिळवण्यासाठी कठोर परिश्रम करायलाच हवेत. पण तुमचा आनंद यावर अवलंबून ठेवू नका. 


आत्ता आहात तसेसुद्धा आनंदी रहा. जेव्हा तुम्ही तुम्हाला हवे ते साध्य करता तेव्हा तुम्हाला अधिक आनंद वाटेल. पण तुमच्या यशाची पर्वा न करता, आनंदी व्हा, आनंद पसरवा. 


जेव्हा तुम्हाला कोणी विचारेल की तुम्ही कसे आहात, तेव्हा साधे औपचारिक "ठीकठाक" असले निस्तेज उत्तर देऊ नका. "एकदम मजेत", "झकास" असे काहीतरी जोरदार उत्तर द्या. जेव्हा तुम्हाला आनंद वाटतो तेव्हा तुम्ही इतरांना तुमच्यासोबत हसवायला हवे.


तो कोर्स केल्यावर काही दिवस मी पण "सुपर फॅन्टास्टिक" असे काहीतरी उत्तर द्यायचो, पण नंतर लवकरच, मी आपोआप नेहमीच्या उत्तरांकडे परतलो. 


पण ही आनंदाची गोष्ट मात्र तेव्हापासून माझ्या मनात रेंगाळत राहते. माझ्या विचार करण्यामध्ये, गोष्टी हाताळण्याचा पद्धतीमध्ये यामुळे खूप मोठा बदल झाला आहे. 


यात म्हटलं तर नवं काय आहे? कोणालाही असं कोणी लेक्चर दिलं नाही तरी काही चांगलं घडलं की आनंद होणारच आणि काही वाईट घडलं की दुःख होणार, अपमान झाला की राग येणार. आणि लेक्चर दिल्यानंतरही ते होणारच. मग फरक काय.


फरक आहे. हे सगळं तर आयुष्यभर चालुच राहणार. पण एरवी आपल्या भावना ह्या नेहमी कशावर तरी प्रतिक्रिया म्हणुन येतात. आनंद नेहमी कशावर तरी प्रतिक्रिया म्हणुन होत असेल तर एक निमित्त झालं की आपण वाट बघत बसतो. 


हा विचार तुम्हाला आनंदाकडे फक्त प्रतिक्रिया नव्हे तर क्रिया म्हणुन बघायला शिकवतो. नेहमी आनंदी राहण्याचा प्रयत्न करायला शिकवतो. इतर भावना घडणाऱ्या घटनांवर प्रतिक्रिया म्हणून येत राहतील जात राहतील, ते चालु द्या. आपली सतत चालणारी क्रिया मात्र आनंदी राहण्याची हवी. 


हा विचार राबवलात तर आनंद आत्ता या क्षणी इथेच आहे. 😊