Saturday, June 15, 2019

Chopta Chandrashila Tunganath : 1 : A day in Haridwar

You can experience this day in Haridwar in this Youtube video.

Once you experience the Himalaya up and close, it keeps calling you again and again. Words are not enough to describe the magical beauty, serenity and peace you witness there. I first saw it close in our trek to Valley of flowers. (You can read about it here.) In couple of years I also had the opportunity to go for a trek to Everest Base Camp. (But sadly haven't yet managed to write about it)
After that memorable trek, I was just waiting to go in Himalayas again.

I got that chance this year. Just last week, me and my group of 8, did a trek to "Chopta Chandrashila Tunganath" with Trek The Himalayas. Trek the Himalayas is a company which arranges many treks in Himalayas, just like its name suggests. They have a headquarter in Rishikesh.

This trek to Chandrashila was the last one this season by them. They allow upto 24 people in one batch. This time, our group of 8, another 6 trekkers and a trek leader from company, a total of 15 people were there in the trek.



Many Himalayan trek locations in India are in Uttarakhand. Most of the trek packages start in Haridwar, Dehradun or Rishikesh. Our package was Haridwar to Haridwar. They gather everyone in Haridwar, and take them by road to a village Sari. That is the starting point of actual trek.

We traveled from Pune to Mumbai by cab, then direct flight to Dehradun, and then by cab again to Haridwar. Though Jolly Grant airport is known as Dehradun airport, its not in Dehradun city. In fact its between Haridwar Dehradun and Rishikesh. 

Though the expected travel time from airport to haridwar is 1 hour, we were delayed because of traffic. We came to know from our driver, that because of the peak tourism season, this traffic has become the norm these days.

We reached in afternoon, and everyone was hungry by then. We checked into the hotel rooms and immediately inquired about good options for lunch. The hotel manager suggested a restaurant called Hoshiyarpuri. We decided to go there.

Our hotel was in a very small lane, and at that time there were no rickshaws passing by. There were few cycle rickshaws but we were hesitating to hire them. The thought of a man pulling 4 other individuals in good health in a cycle rickshaw was a bit awkward. 

But the other thought was if everyone hesitates to hire them, what will they do? As we didn't have much options in the scorching heat, we finally hired them. 

We reached Hoshiyarpuri restaurant in about 10-15 minutes. "Since 1937" was written on the board there which was indicating how old the hotel is. Though not a grand one, there was enough crowd to suggest it's popularity. 

We got the table for 8 in 4-5 minutes. By then the waiter had offered us temporary seats, served us water, helped settle inside as it was too hot outside. He also had provided menu card to decide the order even before we got the table.

Every dish that we ordered was yummy. But we specially liked the Kathal ki sabzi (Jackfruit), and lassi. In Pune, the lassi served in shops is generally usually thick and sweet. But the north indian style of making it fresh and thin, with less sugar is nice.

After having food we again looked for alternatives to cycle rickshaw for few minutes. But didn't get any. So again we hired cycle rickshaws back to our hotel.

We rested for just about an hour and it was time to go out again. We had to go to Har ki Paudi to experience the Ganga Aarti (worshipping the holy river of Ganga/Ganges). We had also heard a lot about the tasty street food around Har Ki Paudi. None of us were interested in visiting temples in so much crowd. When you get group of like minded people on trip, its more fun.

Luckily this time we got a e-rickshaw (that runs on battery). I got a chance to drive that for few seconds as none of us including the driver were in any rush.

In this visit of mine to Haridwar, the river water seemed pretty clean to me. When I was here the last time, it was too dirty and polluted. I wasn't feeling like even touching it that day. But this time we entered the river, clicked some photos, had fun. Not sure if this happened automatically or due to the initiatives like Swachh Bharat (Clean India) and Namami Gange. 

Har Ki Paudi is always crowded. And crowd keeps increasing as we get close to the time of Aarti. People occupy suitable spots from where its visible and stay there for hours. We didn't get a place in front. People in front were standing and the security guard was requesting repeatedly to sit down, but they were ignoring him. Obviously we had no choice but to stand and watch.

The Puja, Aarti and other ceremonies keep going for long time. Several agents roam around and try persuading people to do the Puja. People believe that bathing in Ganga can absolve them of their sins, if someone's ashes are immersed in Ganga, he gets Moksha. So at the same moment there, many are bathing, many are immersing ashes or the Nirmalya (remnants from an offering to deity). 

After the Puja by several Pundits, the recorded Aarti of Ma Ganga begins. It is beautiful ceremony to both watch and listen. After the main aarti several people go amongst people with a puja thali in their hand hoping for offerings from people. Several people offer money to them. 

Once it was over, we started our food journey in Haridwar. Sameer from our group had gathered some info from net. 

The first eatery we went to was just around the corner. We ahd Samosa, Khasta Kachauri, Puri Sabzi, and a sweet dish called Chandrakala. The taste was okayish but everything was full of oil and ghee. We were fortunate to have a group of 8, so we could try many dishes. Its not possible with a small group.

We roamed around in the market with very small lanes, several shops and too many people. Sameer was navigating us using google maps towards Jain chaat bhandaar. Without google it will be difficult for outsiders. We tried few things on the way like Paan Di Gilauri (sweet dish), Juice of Bael fruit (it was refreshing). 

Jain chaat bhandaar was the best part of the evening. The shopkeeper was a soft speaking and loving person. He chatted with us, told us about his cuisines, his speciality (Kaanjiwada). His food was as awesome as his sweet manner of speaking.

We tried Kanji wada, Gol gappe, Aaaloo chaat. Everything was just awesome. I regretted not coming here before eating other stuff. I would have more space for the chaat dishes there. But anyway whatever we had was great. Thanks to Sameer and internet for this discovery.

After that we had Kulfi and Badam (almond) milk for desserts and finally put a stop to eating.

With heavy bellies we managed to sleep somehow, as we had to get up early next morning. Next day we had to travel to Sari, the actual starting point of our trek.

To be continued...

P.S. You can experience this day in Haridwar in this Youtube video.

Wednesday, June 12, 2019

चोपता चंद्रशिला तुंगनाथ ट्रेक : १ : हरिद्वार

हिमालयात एकदा जाऊन आलं कि पुनःपुन्हा जाण्याची ओढ लागते. ते पर्वत आपल्याला साद घालत राहतात. हिमालय मी पहिल्यांदा अगदी जवळून पाहिला तो "व्हॅली ऑफ फ्लॉवर्सच्या" ट्रेकमध्ये. (त्याबद्दल वाचा या लेखमालिकेत) त्यानंतर एक दोन वर्षात "एव्हरेस्ट बेस कॅम्प" ट्रेक करण्याचा योग्य जुळुन आला. (त्याबद्दल लिहिण्याचा योग अजून जुळून यायचा आहे.) त्या अविस्मरणीय ट्रेकनंतर मी पुन्हा हिमालयात जाण्याची वाटच बघत होत

ती संधी पुन्हा या वर्षी मिळाली. आत्ता गेल्या आठवड्यात मी आणि आमचा ८ जणांचा ग्रुप, आम्ही ट्रेक दि हिमालयाज सोबत "चोपता चंद्रशिला तुंगनाथ" हा ट्रेक पूर्ण केला. ट्रेक दि हिमालयाज हि नावाप्रमाणेच हिमालयात ट्रेक आयोजित करणारी कंपनी आहे. ऋषिकेशला त्यांचं मुख्यालय आहे. 

यावर्षीचा चंद्रशिला साथीचा हा त्यांचा अखेरचा ट्रेक होता. एका ट्रेकमध्ये ते २४ पर्यंत बुकिंग घेतात. आणखी ६ जण आणि ट्रेक लीडर असे एकूण १५ जण या ट्रेकमध्ये होते. 



भारतातले बरेच हिमालयातले ट्रेक हे उत्तराखंडमध्ये आहेत, आणि त्यांची सुरुवात होते हरिद्वार/देहरादून किंवा ऋषिकेशमधुन. आमच्या ट्रेकची सुरुवात होती हरिद्वारमधून. हरिद्वारमध्ये सगळ्यांना एकत्र करून गाडीने सारी या गावाला नेऊन तिथून खरा ट्रेक सुरु होतो. 

त्यामुळे आम्ही पुणे-मुंबई कॅबने, मुंबई-देहरादून थेट विमान आणि मग देहरादून-हरिद्वार पुन्हा कॅब असे टप्पे खात हरिद्वारला दुपारी येऊन पोचलो. जॉली ग्रॅण्ट विमानतळ हे देहरादूनचं विमानतळ म्हणून ओळखलं जात असलं तरी ते देहरादूनमध्ये नाही. तेथून बऱ्याच अंतरावर आहे. देहरादून, ऋषिकेश आणि हरिद्वार अशा ३ मुख्य शहरांमध्ये आहे.

तेथून हरिद्वारचा रस्ता तासाभराचाच असला तरी आम्हाला ट्राफिक खूप लागली. त्यामुळे थोडा जास्त वेळ लागला. हा पर्यटनाचा मोसम असल्यामुळे सध्या रोज खूपच ट्राफिक आहे असं ड्रायव्हरकडून समजलं. 

हरिद्वारला हॉटेलवर पोचलो तेव्हा सगळ्यांना भूक लागली होती. सामान रूममध्ये काढून ठेवलं आणि लगेच खाली येऊन खाण्यापिण्याची चौकशी केली. मॅनेजरने होशियारपूरी नावाचं एक हॉटेल चांगलं आहे असं सुचवलं. त्यावेळी त्या छोट्याशा गल्लीत जास्त रहदारी नव्हती.

सायकल रिक्षा असल्या तरी आम्ही त्या करायला जरा बिचकत होतो. पण दुसरा पर्याय नसल्यामुळे आम्ही शेवटी दोन रिक्षा ठरवून निघालो. एका माणसाने आपल्यासारख्या ४ धडधाकट व्यक्तींना ओढून न्यावं हा थोडा विचित्र विचार मनात येत होता.

पण त्यांच्याकडे पाहून सगळ्यांनी असा विचार केला तर हा रोजगार म्हणून निवडलेल्या माणसांनी काय करावं हा हि विचार येत होता.

१५ मिनिटात आम्ही होशियारपूरी हॉटेलला पोचलो. १९३७ पासून असा त्याचा फलक ते किती जुनं हॉटेल आहे हे दर्शवत होता. फार मोठं टापटीप हॉटेल नसलं तरी तिथल्या गर्दीवरून ते लोकप्रिय आहे याचा अंदाज येत होता. आम्हाला ४-५ मिनटात ८ जणांना पुरेसं एक टेबल मिळालं.

टेबल मिळण्याआधीच तिथल्या वेटरने अगत्याने दुसरी बसायला जागा दिली होती, पाणी आणून दिलं होतं, आणि ऑर्डर ठरवायला मेन्यूकार्डसुद्धा आणलं होतं. त्यामुळे इतक्या उन्हातून आलो असलो तरी टेबल मिळेपर्यंत आम्ही आत स्थिरावलो होतो, आमची ऑर्डर देऊन झाली होती.

तिथल्या प्रत्येक पदार्थाची चव उत्तम होती. आम्ही मनसोक्त जेवलो. आम्हाला विशेष आवडली ती म्हणजे फणसाची भाजी. हा पदार्थ आपल्याकडे सहजासहजी हॉटेल मध्ये मिळत नाही. आणि लस्सी. आपल्याकडे लस्सी फारच घट्ट आणि अति गोड असते. उत्तरेकडे ताजी, पातळ आणि फेसाळती लस्सी पिण्याची मजा वेगळीच आहे.

जेवुन निघाल्यावर पुन्हा ५-१० मिनिटे आम्ही सायकलरिक्षा ला काही पर्याय मिळतो का बघत होतो. पण तो काही मिळाला नाही. सायकलरिक्षा मधेच पुन्हा आमची स्वारी निघाली रूमकडे.

अगदी तासभर पहुडलो आणि लगेच बाहेर निघण्याची वेळ झाली. तयार होऊन आम्ही हर कि पौडीला जायला निघालो. तिथे आम्हाला संध्याकाळची गंगा आरती बघायची होती आणि मग आजूबाजूच्या भागात खादाडगिरी करायची होती. त्याव्यतिरिक्त गर्दी मध्ये मंदिरांमध्ये फिरण्याची कोणाचीही इच्छा नव्हती. विचार जुळायला लागले कि ट्रिपची मजा जास्त असते.

जाताना मात्र आम्हाला बॅटरीवाली रिक्षा मिळाली. आम्ही पण निवांत होतो, आणि तो रिक्षावाला पोरगा पण, त्यामुळे काही सेकंद ती रिक्षा चालवायची माझी हौस पूर्ण झाली.

या वेळेस गंगेचं पाणी फार स्वच्छ वाटलं. मागच्या वेळेस इतकं काळं गढूळ पाणी होतं कि त्याला हात लावायची पण इच्छा होत नव्हती. पण यावेळी मात्र आम्ही बिनधास्त पाण्यात उतरलो, टाईमपास केला, फोटो काढले. आता हि कमाल आपोआप झाली का नमामि गंगे, स्वच्छ भारत योजनेमुळे ते ती गंगामैय्याच जाणे.

गंगा घाटावर गर्दी सतत असते आणि आरतीची वेळ जवळ येते तशी ती वाढत जाते. लोक एकेक दोन दोन तास जागा पकडून बसून राहतात. त्यामुळे आम्हाला फार चांगली जागा मिळाली नाही. आणि मागे लोक उभेच होते. तिथले चौकीदार बसून घ्या बसून घ्या अशी विनंती करत होते पण आमच्या पुढचे लोक काही जुमानत नव्हते, त्यामुळे आम्हालासुद्धा उभं राहण्यावाचून गत्यंतर नव्हतं.

तिथे बराच वेळ मंत्रघोष आणि आरती चालु असत. लोकांचे पूजापाठ चालु असतात. तुम्ही सुद्धा पूजा करा आरती करा दान करा म्हणत दलाल मागे लागत असतात. गंगेत स्नान केलं कि पाप मिटतात, अस्थी वाहिल्या कि मोक्ष मिळतो असे समज आहेत. त्यामुळे लोकांच्या अंघोळी, अस्थी/निर्माल्य विसर्जन हेही चालु असतं. लोकांची फोटोग्राफी चालु असतं. आणि हे सगळं सोबत चालु असतं.

गुरुजींच्या मंत्रघोषानंतर गंगेची आरती (रेकॉर्डेड) सुरु होते. ती आठ दहा गुरुजी मिळून करतात. छान सोहळा आहे. त्यानंतर बरेच लोक आरतीचं ताट घेऊन फिरतात. कुठली ऑथेंटिक थाळी ते कळत नाही. पण दानाच्या अपेक्षेमुळे बरेच लोक फिरतात. आणि आलेले लोक दान टाकतात सुद्धा.

आरती झाल्यावर आमची खादाड भटकंती सुरु झाली. आमच्यातल्या समीरने इंटरनेट वरून तिथे खायला चांगलं मिळतं अशी माहिती काढली होती.

सर्वात पहिले खाल्लं ते म्हणजे सामोसे, खस्ता कचोरी, पुरी भाजी आणि चंद्रकला मिठाई. सगळ्यात तेल तूप अगदी भरपूर. चव अगदी विशेष नाही. नशीब चांगलं म्हणून आमचा ८ जणांचा ग्रुप होता. नाहीतर अशा भरपूर गोष्टी ट्राय करणे हे काही सोपे काम नाही.

मग तिथल्या चिंचोळ्या गल्ल्यातुन फिरत फिरत, थोडी किरकोळ शॉपिंग करत आम्ही पुढे निघालो. मोठे पान दि गिलोरी, बेलफळाचा ज्यूस असा आस्वाद घेत घेत आम्ही पोचलो जैन चाट भांडारला. हे आपल्याला गुगल मॅप्स शिवाय सापडणे मुश्किल आहे. किंवा पुन्हापुन्हा विचारत जावे लागेल.

जैन चाट भांडार अगदी पैसे वसूल होतं.तिथले काका अगदी गप्पिष्ट होते आणि आमच्या नशिबाने रात्र होत आली असल्यामुळे काहीच गर्दी नव्हती. त्यांनी अगदी निवांत त्यांच्या पदार्थांबद्दल माहिती देत प्रेमाने आम्हाला खाऊ घातलं.

त्यांच्या गोडगोड बोलण्याइतकंच त्यांचे पदार्थ अप्रतिम होते. कांजिवडा (त्यांची खासियत), गोलगप्पे (पाणी पुरी), आलू चाट हे सगळं आम्ही मनापासुन एन्जॉय केलं. मला आधी इथे न आल्याचा आणि बाकी ठीकठाक गोष्टी खाऊन पोट थोडं भरल्याचा पश्चाताप झाला. पण तरी ह्या जागेची माहिती मिळाल्या बद्दल इंटरनेटचे आणि माहिती काढणाऱ्या समीरचे मी मनोमन आभार मानले.

तिथून निघाल्यावर मग एका गाडीवर कुल्फी आणि बदाम मिल्क (दोन्हीही सुरेख) याने आम्ही आमच्या चरण्याची सांगता केली.

रात्री साधी इकडच्या टमटम सारखी रिक्षा मिळाली. तुडुंब पोट घेऊन रात्री कसेबसे झोपलो. सकाळी लवकर उठून निघायचं होतं दिवसभराच्या प्रवासासाठी. सारी या आमच्या ट्रेकच्या आरंभ स्थानासाठी.


क्रमशः

ता. क. हरिद्वारचा हा दिवस दृक्श्राव्य माध्यमातून अनुभवण्यासाठी हा युट्युब व्हिडीओ बघा.